O ύπνος αποτελεί έναν από τους πέντε βασικούς πυλώνες της ανθρώπινης υγείας και μια ζωτική ανάγκη για τον καθένα μας, από την οποία εξαρτάται η ψυχική, σωματική και συναισθηματική υγεία σε όλες τις ηλικίες. Υπολογίσιμες διαφορές στην υγεία του ύπνου εξακολουθούν να υφίστανται μεταξύ των πληθυσμών σε όλο τον κόσμο, δημιουργώντας πρόσθετη επιβάρυνση και ενισχύοντας τις ανισότητες στην υγεία.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, αναγνωρίζοντας τη σημασία του ύπνου και στοχεύοντας στην ευαισθητοποίηση του κοινού και των επαγγελματιών υγείας σχετικά με τα οφέλη του επαρκούς ύπνου για την υγεία μας, όρισε την τρίτη Παρασκευή του Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ύπνου (World Sleep Day). Φέτος εορτάζεται την Παρασκευή 15 Μαρτίου 2024 με το σύνθημα «Ισότητα στον Ύπνο για την Παγκόσμια Υγεία» (“Sleep Equity for Global Health“), θέτοντας στο προσκήνιο το ζήτημα του δικαιώματος της ισότητας όλων στην υγεία του ύπνου.
Οι υπνικές διαταραχές έχουν λάβει διαστάσεις πανδημίας, με περίπου έναν στους τρεις ενήλικες να ταλαιπωρείται από κάποια από αυτές. Το φαινόμενο επηρεάζει περισσότερο τις γυναίκες, τους εργαζόμενους σε βάρδιες και τους ηλικιωμένους, όπου πρόβλημα με τον ύπνο τους φαίνεται να αντιμετωπίζουν περίπου οι μισοί. Υπάρχουν 7 κύριες κατηγορίες με πάνω από 80 συνολικά διαφορετικούς τύπους, οι οποίες είναι: Αϋπνία, Αναπνευστικές Διαταραχές του Ύπνου (πχ. αποφρακτική άπνοια), Κεντρικού Τύπου Υπερυπνίες (σύνδρομο χρόνιας αποστέρησης ύπνου, ναρκοληψία), Κινητικές Διαταραχές του Ύπνου (σύνδρομο ανήσυχων ποδιών, σύνδρομο περιοδικών κινήσεων των άκρων), Παραϋπνίες ή Παράδοξα Κινητικά Φαινόμενα στον Ύπνο (Υπνοβασία, Νυκτερινοί τρόμοι, Διαταραχή εφιαλτών, Διαταραχή συμπεριφοράς κατά τον ύπνο REM κ.ά.), Χρονοβιολογικές Διαταραχές του Ύπνου ή Διαταραχές του Κιρκαδιανού Ρυθμού Ύπνου-Εγρήγορσης (jet lag), Άλλες Διαταραχές του Ύπνου. Οι καταστάσεις αυτές προκαλούν νυκτερινά αλλά και ημερήσια συμπτώματα και ευθύνονται τόσο για υποβάθμιση της ποιότητας ζωής του πάσχοντα όσο και για εργατικά ή τροχαία ατυχήματα, ενώ αν δεν αντιμετωπισθούν μπορεί να οδηγήσουν σε διάφορα προβλήματα υγείας, όπως υπέρταση, καρδιοπάθειες, εγκεφαλικά επεισόδια και μεταβολικά νοσήματα (διαβήτη). Οι υπνικές διαταραχές, μόνες τους ή σε συνδυασμό (π.χ. αϋπνία και υπνική άπνοια), μπορεί να εμφανιστούν σε πάσχοντες από αναπνευστικές, καρδιολογικές, νευρολογικές ή άλλες παθήσεις, επιδεινώνοντας τον ήδη διαταραγμένο ύπνο των ατόμων αυτών και επηρεάζοντας δυσμενώς την καθημερινότητά τους.
Η αποφρακτική υπνική άπνοια (ΣΑΥ) αφορά σχεδόν 1 δισεκατομμύριο ανθρώπους παγκοσμίως, με 425 εκατομμύρια ενήλικες ηλικίας 30-69 ετών να έχουν μέτριο έως σοβαρό ΣΑΥ. Μελέτες έχουν δείξει ότι το 25-30% των ανδρών και το 9-17% των γυναικών πληρούν τα κριτήρια του ΣΑΥ. Ο αυξανόμενος επιπολασμός του ΣΑΥ σχετίζεται με τα αυξανόμενα ποσοστά παχυσαρκίας, αλλά αναφέρεται και γενετική συνιστώσα, ενώ δεν πρέπει να παραβλέπεται ότι 1 στους 5 πάσχοντες έχουν φυσιολογικό βάρος (ανατομικοί παράγοντες).
Πολλές φορές ο πάσχων αναζητά ιατρική συμβουλή, αλλά τις περισσότερες είναι το στενό οικογενειακό περιβάλλον που παρατηρεί το πρόβλημα. Αν έχετε μειωμένη ενέργεια μέσα στην ημέρα, αν νυστάζετε υπερβολικά η νιώθετε συχνά κακόκεφοι, αν δυσκολεύεστε να αποκοιμηθείτε, αν ξυπνάτε μέσα στη νύχτα με ανάγκη για ούρηση ή αν σας λένε ότι ροχαλίζετε δυνατά ή ότι παρατηρούν να διακόπτεται η αναπνοή σας όταν κοιμάστε, απευθυνθείτε σε έναν εξειδικευμένο στον ύπνο πνευμονολόγο για να λάβετε στοχευμένη βοήθεια. Στη χώρα μας υπάρχουν ειδικά εργαστήρια όπου μπορεί να γίνει ανάλυση του ύπνου του εξεταζόμενου (μελέτη ύπνου, η οποία μπορεί κατά περίπτωση να διενεργηθεί και στον χώρο του ενδιαφερόμενου), εξειδικευμένοι ιατροί που μπορούν να παρέχουν εξατομικευμένη βοήθεια στους πάσχοντες και ένας ολόκληρος τομέας της ιατρικής που ασχολείται αποκλειστικά με τον ύπνο και τη θεραπεία των καταστάσεων που τον επηρεάζουν ή τον διαταράσσουν.
Όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι απέναντι σε αυτό το αγαθό και όλοι αξίζουν έναν καλύτερο ύπνο. Ας τον φροντίσουμε!
